5. SPÓŁGŁOSKI ZWARTO-WYBUCHOWE 

ВЗРЫВНЫЕ СОГЛАСНЫЕ ЗВУКИ

 

5.1. Polskie spółgłoski zwarto-wybuchowe to głoski [p, p’, b, b’, t, d, k, k’, g, g’]. Są wymawiane  tak samo, jak spółgłoski rosyjskie [п, п’, б, б’, т, д, к, к’, г, г’]. Powstają wówczas, gdy powietrze gwałtownie usuwa zwarcie utworzone przez dwa narządy mowy (польские взрывные согласные это звуки [p, p’, b, b’, t, d, k, k’, g, g’]. Они прозносятся также как русские согласные [п, п’, б, б’, т, д, к, к’, г, г’]. Они возникают тогда, когда воздух внезапно разрывает смычку, образованную двумя органами речи).

 

 

5.2. Ćwiczenia (упражнения)

Ćwiczenie 1. Przeczytać poprawnie wyrazy, zapamiętać ich znaczenie (прочитать правильно слова, запомнить их значение):

[p]

• pan, paw, pas, park, pajac, pająk, pajda, pamięć, praca, pagórek, pachnieć, pakować, palić, Poznań, 
• grupa, pupa, mapa, lipa, grypa, kapusta, wapno, kropka, koperta, 
• sęp, step, karp, etap, urlop, dowcip;

[p’]

• piec, pień, Piotr, pięć, piasek, piątek, piosenka, pierwszy, 
• zapinka,  zapiąć,  pisać,  pić,  pisownia,  spis,  spinka,  aspiryna,  spiker,  sierpień, lipiec;

[b]

• bok, but, bez, być, brat, brew, broda, baba, beret, brama, burak, banan, bogaty, brudny, Barbara, Bolesław, 
• kubek,  zabawa, Robert,  niebo,  szyba,  ryby,  chyba,  dobro,  tablica,  tabela,  torba, ubranie; 

[b’]

• bieg, bieda, biodro, biały, biegać, babiniec, obiad, nabiał, niebieski, bić, bilet, biskup, bitwa, Białystok,
• zgubić, robić, rozbić, zbierać;

[t] 

• tam, ten, typ, taki, taca, Tomasz, Toruń, turniej, temat, tablica, tupet, tkać, tramwaj, 
• wata, atom, raty, nuta, luty, latać, matka, reszta, aktor, kantor, raptem, baryton, notatnik, 
• akt, pakt, kot, but, byt, rabat, bunt, list, nikt, test;

[d]

• dom, dach, dar, dym, doba, dama, data, deska, deser, dynia, dobranoc, Danuta,
• rada, wada, posada, adres, zdanie, jedynak, Bogdan, Gdańsk, moda, kreda, pogoda, odwaga, jazda, każda, jedna, legenda;

[k] 

• kot, koc, kość, kąt, kran, krok, kara, katar, kora, kogut, kupić, kobieta, Kraków, Katowice, Katarzyna, 
• oko, gryka, apteka, nauka, aktor, bramka, nitka, ramka, mrówka, Jakub, 
• rok, bok, buk, wiek, guzik, korek, język, kok, kruk;

[k’] 

• kij, kiedy, kino, kichać, kiełbasa, kiszony, 
• jaki, makieta, sukienka, makiem, workiem, wiekiem, lekiem, lekki, kartki, marki, paski, sanki, zabawki; 

[g] 

• gad, gość, gust, gęś, gama, guma, górnik, gęsty, godzina, guzik, Gdańsk, Grażyna, gwara, grudzień, 
• noga, liga, wagon, migać, wilga, bogaty, wygoda, wygrać, zgaga;

[g’] 

• giąć, ginąć, gitara, gimnastyka, gigantyczny, ogień, ogier, szwagier, progiem,  rogiem, rogi, nogi, ubogi, nagi.

Ćwiczenie 2. Przeczytać wyrazy. Jak zostały zapisane spółgłoski [p’, b’, k’, g’]  (прочитать слова. Как записаны согласные звуки [p’, b’, k’, g’]):

pisk, piosenka, pies, bingo, bielić, obiad, gitara, Giewont, makiem, maki.

*Ćwiczenie 3. Przeczytać wyrazy. Wytłumaczyć różnice w wymowie  i pisowni spółgłosek zwartych  (прочитать слова. Объяснить разницу в произношении и правописании взрывных согласных):

bada – biada, pasek – piasek, zdrowe – zdrowie, Kopernik – piernik.

Ćwiczenie 4. Przeczytać poprawnie polskie wyrazy, porównać ich wymowę, zapamiętać znaczenie (прочитать правильно польские слова, сравнить их произношение, запомнить значение):

[p] – [p’]

pysk – pisk, panna – piana, pasek – piasek, pastować – piastować;

[b] – [b’]

być – bić, bez – bies, buro – biuro, byt – bit; 

[p] – [b]

pal – bal, pas – bas, pąk – bąk, prać – brać, park – bark, półka – bułka

[p’] – [b’]

pić – bić, piec – biec, pies – bies, pielić – bielić;

[t] – [d]

tam – dam, tom – dom, rata – rada, wata – wada, koty – kody;

[k] – [g]

kura – góra, kra – gra, kość – gość, koniec – goniec, kładka – gładka 

[k] – [k’]

mak – makiem, worek – workiem, wiek –  wiekiem, mak – maki, wiek – wieki, worek – worki;

[g] – [g’]

pociąg – pociągiem, noga – nogi, próg – progi – progiem.

Ćwiczenie 5. Porównać wymowę głosek [p, p’, b, b’, t, d, k, k’, g, g’] w języku polskim i rosyjskim (сравнить произношение звуков [p, p’, b, b’, t, d, k, k’, g, g’]  в польском и русском языках):

baba – баба, biedny – бедный, mak – мак, wagon – вагон, brat – брат, tom – том, dom – дом, tak – так, kto – кто, pasta – паста, piana – пена, kino – кино, gim-nastyka – гимнастика.