1

5

10

1

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

55

200

205

210

215

220

225

230

Liber I

Árma virúmque canó, Troiaé qui prímus ab óris

Italiam fato profugus Laviniaque venit

litora, multum ille et terris iactatus et alto

vi superum, saevae memorem Iunonis ob iram,

multa quoque et bello passus, dum conderet urbem

inferretque deos Latio; genus unde Latinum

Albanique patres atque altae moenia Romae.

Musa, mihi causas memora, quo numine laeso

quidue dolens regina deum tot uolvere casus

insignem pietate virum, tot adire labores

impulerit. tantaene animis caelestibus irae?

***

Liber II

Conticvere omnes intentique ora tenebant;

inde toro pater Aeneas sic orsus ab alto:

 Infandum, regina, iubes renovare dolorem,

Troianas ut opes et lamentabile regnum

erverint Danai, quaeque ipse miserrima vidi

et quorum pars magna fui. quis talia fando

Myrmidonum Dolopumue aut duri miles Vlixi

temperet a lacrimis? et iam nox umida caelo

praecipitat suadentque cadentia sidera somnos.

sed si tantus amor casus cognoscere nostros

et breviter Troiae supremum audire laborem,

quamquam animus meminisse horret luctuque refugit,

incipiam. fracti bello fatisque repulsi

ductores Danaum tot iam labentibus annis

instar montis equum divina Palladis arte

aedificant, sectaque intexunt abiete costas;

uotum pro reditu simulant; ea fama vagatur.

huc delecta virum sortiti corpora furtim

includunt caeco lateri penitusque cavernas

ingentis uterumque armato milite complent.

est in conspectu Tenedos, notissima fama

insula, dives opum Priami dum regna manebant,

nunc tantum sinus et statio male fida carinis:

huc se provecti deserto in litore condunt;

nos abiisse rati et vento petiisse Mycenas.

ergo omnis longo solvit se Teucria luctu;

panduntur portae, iuvat ire et Dorica castra

desertosque videre locos litusque relictum:

hic Dolopum manus, hic saeuus tendebat Achilles;

classibus hic locus, hic acie certare solebant.

pars stupet innuptae donum exitiale Minervae

et molem mirantur equi; primusque Thymoetes

duci intra muros hortatur et arce locari,

sive dolo seu iam Troiae sic fata ferebant.

at Capys, et quorum melior sententia menti,

aut pelago Danaum insidias suspectaque dona

praecipitare iubent subiectisque urere flammis,

aut terebrare cavas uteri et temptare latebras.

scinditur incertum studia in contraria uulgus.

 Primus ibi ante omnis magna comitante caterva

Laocoon ardens summa decurrit ab arce,

et procul 'o miseri, quae tanta insania, cives?

creditis avectos hostis? aut ulla putatis

dona carere dolis Danaum? sic notus Vlixes?

aut hoc inclusi ligno occultantur Achivi,

aut haec in nostros fabricata est machina muros,

inspectura domos venturaque desuper urbi,

aut aliquis latet error; equo ne credite, Teucri.

quidquid id est, timeo Danaos et dona ferentis.'

sic fatus validis ingentem viribus hastam

in latus inque feri curvam compagibus aluum

contorsit. stetit illa tremens, uteroque recusso

insonuere cavae gemitumque dedere cavernae.

et, si fata deum, si mens non laeva fuisset,

impulerat ferro Argolicas foedare latebras,

Troiaque nunc staret, Priamique arx alta maneres.

***

Hic aliud maius miseris multoque tremendum

obicitur magis atque improvida pectora turbat.

Laocoon, ductus Neptuno sorte sacerdos,

sollemnis taurum ingentem mactabat ad aras.

ecce autem gemini a Tenedo tranquilla per alta

horresco referens immensis orbibus angues

incumbunt pelago pariterque ad litora tendunt;

pectora quorum inter fluctus arrecta iubaeque

sanguineae superant undas, pars cetera pontum

pone legit sinuatque immensa uolumine terga.

fit sonitus spumante salo; iamque arva tenebant

ardentisque oculos suffecti sanguine et igni

sibila lambebant linguis vibrantibus ora.

diffugimus visu exsangues. illi agmine certo

Laocoonta petunt; et primum parva duorum

corpora natorum serpens amplexus uterque

implicat et miseros morsu depascitur artus;

post ipsum auxilio subeuntem ac tela ferentem

corripiunt spirisque ligant ingentibus; et iam

bis medium amplexi, bis collo squamea circum

terga dati superant capite et cervicibus altis.

ille simul manibus tendit divellere nodos

perfusus sanie vittas atroque veneno,

clamores simul horrendos ad sidera tollit:

qualis mugitus, fugit cum saucius aram

taurus et incertam excussit cervice securim.

at gemini lapsu delubra ad summa dracones

effugiunt saevaeque petunt Tritonidis arcem,

sub pedibusque deae clipeique sub orbe teguntur.

tum vero tremefacta nouus per pectora cunctis

insinuat pauor, et scelus expendisse merentem

Laocoonta ferunt, sacrum qui cuspide robur

laeserit et tergo sceleratam intorserit hastam.

ducendum ad sedes simulacrum orandaque divae

numina conclamant.