§ 65. INFINITĪVUS PERFECTI ACTĪVI

(НЕАЗНАЧАЛЬНАЯ ФОРМА ПРОШЛАГА ЧАСУ ЗАКОНЧАНАГА ТРЫВАННЯ НЕЗАЛЕЖНАГА СТАНУ)

 

Infinitīvus perfecti actīvi ўтвараецца шляхам далучэння да асновы перфекта канчатка - isse: parav-isse.

 

Практыкаванні

1. Праспрагаць дзеясловы ў perfectumindicatīviactīvi, вызначыць спосаб утварэння перфекта: floreo, ēre, ui; duco, ĕre, duxi, ductum; servo, 1; capio, ĕre, cēpi, captum; cado, ĕre, cecidi, casum; teneo, ēre, ui, tum; scio, 4; statuo, ĕre, ui, ūtum; prohibeo, ēre, ui, itum.

 

2. Перакласці:

а) з лацінскай мовы: 1. C. Iulius Caesar, postquam a Pharnace, rege Pontico, victoriam reportāvit, ad amīcum suum scripsit: «Veni, vidi, vici». 2. Darēus, rex Persārum, Graeciam in potestātem suam redigere cupīvit. 3. Diu Graeci ante moenia Troiae magna cum virtūte et pertinacia pugnavērunt. 4. Caesar oppidum vallo castellisque circumvenīre instituit. 5. Darēus, rex Persārum, a Graecis aquam et terram postulāvit. 6. Senatōres Romāni Cicerōnem consulem, postquam civitātem Romānam a Catilīnae coniuratiōne servāvit, patrem patriae nominavērunt. 7. Dux, postquam animos militum oratiōne confirmāvit, signum ad pugnam dedit. 8. Hannibal, dux Carthaginiensium, ultimos suae vitae annos in regno Prusiae vixit.       9. Milites Romāni partes navium hostium depressērunt, alias naves cum hominibus deduxērunt. 10. Apelles pinxit Alexandrum Magnum fulmen tenentem. 11. Hannibal primus suas copias in Italiam trans Alpes traduxit. 12. Milites fortes montem cepērunt et ibi prope hostes castra posuērunt. 13. Graecia antīqua non unam civitātem fuit, sed ex multis civitatibus constitit. 14. Caesar novas legiōnes in Italia conscripsit et in fines Gallōrum advēnit. 15. Marcus Atilius Regulus, dux Romanōrum, primus exercitum suum in Africam traduxit et ibi oppida et multa castella expugnāvit. 16. Xerxes, ubi cum exercitu Athēnas intrāvit, omnes sacerdōtes necāvit urbemque incendio delēvit. 17. Graeci Troiam delevērunt, sed Homērus memoriam de Troia et viris fortibus Troiae servāvit. 18. Multa bella Romāni terra marīque gessērunt. 19. Non solum Graeci, sed etiam externae natiōnes oraculum Delphicum saepe consuluērunt. 20. Romāni hostium urbem post longam obsidiōnem expugnavērunt et diruērunt. 21. Hercules, Iovis filius, multos annos tyranno Eurystheo servīvit. Hercules infans dracōnem necāvit. Canem Cerberum Typhōnis filium ab inferis Eurystheo regi adduxit. 22. Archelāus praefectus regis in Graeciam cum exercitu vēnit, Athēnas occupāvit.

б) на лацінскую мову: 1. Браты Ромул і Рэм заснавалі Рым.   2. Цэзар павёў свае легіёны праз лясы і балоты. 3. Учора я з братам быў у горадзе. 4. Цэзар разбурыў у Галіі шмат гарадоў. 5. Грэкі захапілі Трою і забілі жыхароў. 6. Рымскія паслы прыйшлі ў лагер ворагаў. 7. Эдуі паслалі да Цэзара паслоў. 8. Некаторыя дзяржавы далі Цэзару заложнікаў. 9. Воіны адагналі ворагаў у лес і абаранілі свой горад. 10. Тарквіній Горды быў апошнім царом рымлян. 11. Ксеркс аб’яднаў Азію і Афрыку мостам. 12. Ганібал і Сцыпіён былі слаўнымі палкаводцамі.

 

De leōne et musculo

Prope leōnem dormientem musculi ludēbant. Unus ex iis leōni appropinquāvit atque animalium regem e somno excitāvit. Leo e somno excitātus musculum cepit devorāre eum cupiens, sed a musculo rogātus ignōvit ei et vitam donāvit.

Paulo post leo per silvam praedam parum caute investigans in rete, quod venatōres tetendērunt, incidit. Diu frustra ex rete se expedīre temptans magno clamōre totam silvam implēvit. Musculus vocem leōnis, cui ipse vitam debēbat, audīvit, celeriter ei appropinquāvit, dentibus acribus rete rupit et leōnem periculo liberāvit.

 

De amicitia

Duo amīci, qui per montes iter faciēbat, subĭto procul ursum appropinquantem conspexērunt. Tum alter ex iis arborem ascendit, alter relictus certam habēbat ante ocŭlos mortem. Tum «ursus mortuōrum corpŏra non attingit» - in mentem ei vēnit; itaque humi se prostrāvit spiritumque continuit. Ursus iacenti appropinquāvit, corpus eius temptāvit, denĭque discessit; iuvenem intactum relīquit.

Tum alter ex arbore descendit et amīcum per iocum interrogāvit: «Quid ursus tibi in aures insusurrāvit?» «Pulchrum et notum proverbium», respondit alter, «amīcus certus in re incerta cernĭtur».

 

De Daedalo

Daedalus, artifex clarus, Athēnis casu hominem necāvit. Itaque cum Icaro filio ex Athēnis fugit et in insulam Cretam ad regem Minōem migrāvit. Ibi regi labyrinthum aedificāvit. Postea Daedalus consilium cepit in patriam remigrāre. Minos autem Daedalum et Icarum retinuit atque etiam in labyrintho inclūsit. Tum Daedalus dolum excogitāvit: nam e pennis alas fecit et cum filio avolāvit. Sed incautus Icarus ad solem prope advolāvit, sol ceram, quae pennas vinxit, tabefēcit. Icarus in mare decidit et periit. Daedalus autem in Siciliam pervēnit.

 

Крылатыя выразы 

Magister dixit.	(Так) сказаў настаўнік.
Dixi.	Я сказаў (скончыў).
Dixi et animam meam levāvi.	Я сказаў і аблягчыў сваю душу.