§ 46. ВЫКЛЮЧЭННІ Ў АДНОСІНАХ РОДУ
|
M a s c u l ī n a |
||
|
-is |
amnis, amnis m |
- рэчка |
|
|
crinis, crinis m |
- волас |
|
|
collis, collis m |
- узгорак, горб |
|
|
finis, finis m |
- канец, мяжа |
|
|
orbis, orbis m |
- круг |
|
|
mensis, mensis m |
- месяц |
|
|
piscis, piscis m |
- рыба |
|
|
fascis, fascis m |
- вязка, звязак |
|
|
ignis, ignis m |
- агонь |
|
|
panis, panis m |
- хлеб |
|
|
unguis, unguis m |
- ногаць |
|
|
axis, axis m |
- вось |
|
|
caulis, caulis m |
- сцябло |
|
|
canālis, canālis m |
- канал |
|
|
vermis, vermis m |
- чарвяк |
|
|
lapis, lapĭdis m |
- камень |
|
|
pulvis, pulvĕris m |
- пыл, пясок |
|
|
cinis, cinĕris m |
- попел |
|
|
sanguis, sanguĭnis m |
- кроў |
|
-do |
ordo, ordĭnis m |
- парадак |
|
-go |
margo, margĭnis m |
- край, мяжа |
|
-io |
pugio, pugiōnis m |
- кінжал |
|
|
optio, optiōnis m |
- памочнік |
|
-as |
elephas, elephantis m |
- слон |
|
|
atlas, atlantis m |
- атлант |
|
|
mas, maris m |
- самец, мужчына |
|
|
as, assis m |
- ас (манета) |
|
|
vas, vadis m |
- паручыцель |
|
-s |
mons, montis m |
- гара |
|
|
fons, fontis m |
- крыніца |
|
|
pons, pontis m |
- мост |
|
|
dens, dentis m |
- зуб |
|
|
adeps, adĭpis m |
- тлушч, сала |
|
|
hydrops, hydrōpis m |
- вадзянка |
|
-x |
calix, calĭcis m |
- кубак, бакал |
|
|
coccyx, m |
- зязюля |
|
|
dux, ducis m |
- правадыр |
|
|
fornix, fornĭcis m |
- арка |
|
|
thorax, thorācis m |
- грудная клетка, нагрудная браня, панцыр |
|
N e u t r a |
||
|
-as |
vas, vasis n |
- посуд, пасудзіна, сасуд |
|
|
fas n |
- вышэйшы закон, прыроднае права, дазволенае |
|
|
nefas n |
- грэх, беззаконнасць, недазволенае |
|
-es |
ribes, ribis n |
- парэчка |
Акрамя гэтых, ёсць назоўнікі, якія ўжываюцца і ў мужчынскім, і ў жаночым родзе: bos, bovis m, f (бык, карова), sus, suis m, f (кабан, свіння), grus, gruis m, f (журавель), civis, is m, f (грамадзянін, грамадзянка).
Практыкаванні
1. Запісаць словазлучэнні па-лацінску і праскланяць іх у адзіночным і множным ліках: чыстая крыніца, высокая гара, старажытная піраміда, доўгая ноч, жывая рыба, чорны хлеб, вечны агонь, востры ногаць, вялікая дзяржава, жоўты пясок.
2. Перакласці на лацінскую мову: 1. Спадары ў рымскай дзяржаве мелі ўладу жыцця і смерці ў адносінах да (in + Acc.) рабоў. 2. Паходжанне многіх гарадоў недакладнае. 3. Згода грамадзян узмацняе дзяржаву. 4. У час міру (у міры) квітнеюць мастацтвы і літаратура. 5. Восенню многія птушкі пакідаюць нашы вобласці. 6. Гарацый цаніў залатую сярэдзіну. 7. Ворагі выводзілі свае легіёны з горада. 8. У моцных крэпасцях жыццё грамадзян было бяспечным. 9. Не заўсёды вялікая колькасць кніг называецца бібліятэкай.
De classibus antiquārum gentium
Phoenīces, Athenienses, Carthaginienses magnas classes habēbant. Classes ex navibus longis et navibus onerariis constābant. Mercatōres navibus onerariis in aliēnas regiōnes navigābant. Hieme antīqui nautae non navigābant, quod saevi venti flabant et nautae tempestātes timēbant. Navibus longis antīqui milites pugnābant. Magna erat firmitūdo navium longārum. Saepe in navibus longis turres erant, unde tela in hostes a militibus iactabantur. Magnae classes praesidium urbium maritimārum erant.
Крылатыя выразы
|
Vox populi – vox dei. |
Голас народа – голас божы. |
|
O sancta simplicitas! |
О святая прастата! |
|
Repetitio est mater studiōrum. |
Паўтарэнне – маці навучання. |