§ 20. DECLINATIO SECUNDA (ДРУГОЕ СКЛАНЕННЕ)
(аснова на ŏ)
Да другога скланення адносяцца назоўнікі мужчынскага роду на -us, -er і ніякага роду на -um (Nom. sing.), якія ў Gen. sing. маюць канчатак -і. Напрыклад:
|
populus, i m |
- народ |
ager, agri m |
- поле |
|
discipulus, i m |
- вучань |
puer, eri m[1] |
- хлопчык, дзіця |
|
filius, i m |
- сын |
verbum, i n |
- слова |
|
amīcus, i m |
- сябар |
periculum, i n |
- небяспека |
У другім скланенні ёсць адзін назоўнік на -ir: vir, viri m - мужчына, муж.
Выключэнні ў адносінах да роду
|
humus, i f |
- зямля, глеба |
crystallus, i f |
- крышталь |
|
populus, i f |
- таполя |
diameter, tri f |
- дыяметр |
|
malus, i f |
- яблыня |
Aegyptus, i f |
- Егіпет |
|
bolus, i f |
- гліна |
Naxus, i f |
- Наксас |
|
atǒmus, i f |
- атам |
vulgus, i n |
- просты народ, натоўп |
|
periǒdus, i f |
- перыяд |
virus, i n |
- вірус, яд, атрута |
|
methǒdus, i f |
- метад |
pelagus, i n |
- мора |
s i n g u l ā r i s
|
Nom. |
popul-ŭs |
puěr |
agěr |
verb-ŭm |
|
Gen. |
popul-ī |
puĕr-ī |
agr-ī |
verb-ī |
|
Dat. |
popul-ō |
puĕr-ō |
agr-ō |
verb-ō |
|
Acc. |
popul-ŭm |
puĕr-ŭm |
agr-ŭm |
verb-ŭm |
|
Abl. |
popul-ō |
puĕr-ō |
agr-ō |
verb-ō |
|
Voc. |
popul-ě |
puěr |
ager |
verb-ŭm |
p l u r ā l i s
|
Nom. |
popul-ī |
puĕr-ī |
agr-ī |
verb-ă |
|
Gen. |
popul-ōrum |
puer-ōrum |
agr-ōrum |
verb-ōrum |
|
Dat. |
popul-īs |
puĕr-īs |
agr-īs |
verb-īs |
|
Acc. |
popul-ōs |
puĕr-ōs |
agr-ōs |
verb-ă |
|
Abl. |
popul-īs |
puĕr-īs |
agr-īs |
verb-īs |
|
Voc. |
popul-ī |
puĕr-ī |
agr-ī |
verb-ă |
Па ІІ скланенні скланяюцца таксама прыметнікі мужчынскага роду на -us, -er і ніякага роду на -um.
|
|
s i n g u l ā r i s |
p l u r ā l i s |
||
|
Nom. |
vir bon-ŭs |
vulgus magn-ŭm |
viri bon-ī |
vulga magn-ă |
|
Gen. |
viri bon-ī |
vulgi magn-ī |
virorum bon-ōrum |
vulgorum magn-ōrum |
|
Dat. |
viro bon-ō |
vulgo magn-ō |
viris bon-īs |
vulgis magn-īs |
|
Acc. |
virum bon-ŭm |
vulgus magn-ŭm |
viros bon-ōs |
vulga magn-ă |
|
Abl. |
viro bon-ō |
vulgo magn-ō |
viris bon-īs |
vulgis magn-īs |
|
Voc. |
vir bon-ě |
vulgus magn-ŭm |
viri bon-ī |
vulga magn-ă |
|
s i n g u l ā r i s |
p l u r ā l i s |
|
|
Nom. |
servus misěr |
servi misěr-ī |
|
Gen. |
servi misěr-ī |
servorum misěr-ōrum |
|
Dat. |
servo misěr-ō |
servis misěr-īs |
|
Acc. |
servum misěr-ŭm |
servos misěr-ōs |
|
Abl. |
servo misěr-ō |
servis misěr-īs |
|
Voc. |
serve misěr |
servi misěr-ī |
Да другога скланення адносяцца таксама некаторыя назоўнікі грэчаскага паходжання мужчынскага роду на -eus (вымаўляецца -эўс), жаночага на -os, ніякага на -on. У некаторых склонах яны маюць паралельныя формы - канчаткі як лацінскага, так і грэчаскага скланення. Напрыклад:
s i n g u l ā r i
|
|
m |
f |
n |
|
Nom. |
Orphě-us |
Del-ŏs (-us) |
Peli-ŏn |
|
Gen. |
Orphě-ī (-ŏs) |
Del-ī |
Peli-ī |
|
Dat. |
Orphě-ō (-ī) |
Del-ō |
Peli-ō |
|
Acc. |
Orphě-um (-ŏn, -ă) |
Del-um (-ŏn) |
Peli-ŏn |
|
Abl. |
Orphě-ō |
Del-ō |
Peli-ō |
|
Voc. |
Orpheu |
Del-ě |
Peli-ŏn |