§ 116. VERBA DEFECTĪVA (НЯПОЎНЫЯ ДЗЕЯСЛОВЫ)
У лацінскай мове ёсць дзеясловы, якія не маюць усіх форм, таму называюцца няпоўнымі.
Дзеясловы coepi, coepisse, coeptum - пачаў; memini, meminisse - помню; novi, novisse - ведаю; odi, odisse, osus[1] - ненавіджу ўтвараюць толькі формы перфекта. Пры гэтым дзеясловы memini, novi, odi ў perfectum маюць значэнне цяперашняга часу, у plusqamperfectum - значэнне imperfectum, а ў futūrum II - значэнне ўвогуле будучага часу.
Ад дзеяслова memini ўжываецца таксама imperatīvus futūri.
|
|
|
Indicatīvus |
|||||
|
|
|
|
|||||
|
|
|
Perfectum |
|||||
|
sing. |
1 |
coepi |
memĭni |
odi |
novi |
||
|
|
2 |
coepisti |
meministi |
odisti |
novisti |
||
|
|
3 |
coepit |
memĭnit |
odit |
novit |
||
|
plur. |
1 |
coepĭmus |
meminĭmus |
odĭmus |
novĭmus |
||
|
|
2 |
coepistis |
meministis |
odistis |
novistis |
||
|
|
3 |
coepērunt |
meminērunt |
odērunt |
novērunt |
||
|
|
|
Plusquamperfectum |
|||||
|
sing. |
1 |
coepĕram |
meminĕram |
odĕram |
novĕram |
||
|
|
|
Futūrum II |
|||||
|
sing. |
1 |
coepĕro |
meminĕro |
odĕro |
novĕro |
||
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
Coniunctīvus |
|||||
|
|
|
|
|||||
|
|
|
Perfectum |
|||||
|
sing. |
1 |
coepĕrim |
meminĕrim |
odĕrim |
novĕrim |
||
|
|
|
Plusquamperfectum |
|||||
|
sing. |
1 |
coepissem |
meminissem |
odissem |
novissem |
||
|
|
|
Infinitīvus perfecti |
|||||
|
|
|
coepisse |
meminisse |
odisse |
novisse |
||
|
|
|
Participium perfecti |
|||||
|
|
|
coeptus, a, um |
- |
osus, a, um |
- |
||
|
|
|
Participium futūri |
|||||
|
|
|
- |
- |
osūrus, a, um |
- |
||
|
Imperatīvus futūri: |
sing. 2 |
memento |
|||||
|
|
plur. 2 |
mementōte |
|||||
Некаторыя дзеясловы ўтвараюць толькі асобныя формы цяперашняга часу.
inquam - гавару
|
|
|
Indicatīvus |
Imperatīvus |
||||
|
|
|
Praes. |
Imperf. |
Fut. I |
Perf. |
Praes. |
Fut. II |
|
sing. |
1 |
inquam |
- |
- |
inquii |
|
|
|
|
2 |
inquis |
- |
inquies |
inquisti |
inque |
inquito |
|
|
3 |
inquit |
inquiēbat |
inquiet |
inquit |
|
|
|
plur. |
1 |
inquĭmus |
- |
- |
- |
|
|
|
|
2 |
inquĭtis |
- |
- |
- |
|
|
|
|
3 |
inquiunt |
- |
- |
- |
|
|
Participium praesentis: inquiens, entis
Дзеяслоў inquam устаўляецца ў простую мову.
aio - гавару, сцвярджаю
|
|
|
Indicatīvus |
Coniunctīvus |
||
|
|
|
Praesens |
Imperfectum |
Perfectum |
Praesens |
|
sing. |
1 |
aio |
aiēbam |
- |
- |
|
|
2 |
ais |
aiēbas |
- |
aias |
|
|
3 |
ait |
aiēbat |
ait |
aiat |
|
plur. |
3 |
aiunt |
aiēbant |
(aiērunt) |
aiant |
Participium praesentis: (aiens)
Заўвага. Формы infinitīvus praesentis: aiere, coniunctīvus imperfecti: aierem, perfectum indicatīvi: aiērunt, participium praesentis aiens, imperatīvus praesentis: ai ўжываюцца вельмі рэдка і былі ўведзены толькі ў позняй латыні.
for, fari, fatussum - гавару
Дзеяслоў for, fari, fatus sum з’яўляецца адкладным і ўжываецца толькі ў наступных формах:
|
Praesens indicatīvi: |
for, faris, fatur, famur, famĭni, fantur |
|
Futūrum I indicatīvi: |
fabor, fabĭtur, fabĭmur |
|
Imperatīvus praesentis: |
fare |
|
Infinitīvus praesentis: |
fari |
|
Perfectum indicatīvi: |
fatus sum |
|
Plusquamperf. indicat.: |
fatus eram |
|
Participium praesentis: |
fans, fantis, fanti, fantem |
|
Participium perfecti: |
fatus, a, um |
|
Gerundium: |
fandi, fando |
|
Gerundīvum: |
fandus, a, um (infandus, a, um) |
|
Supīnum: |
fatu |
|
Coniunctīvus imperfecti: |
farer |
quaeso - прашу
Дзеяслоў quaeso ўжываецца яшчэ ў 1-ай ас. мн. ліку: quaesumus. Гэтыя формы выкарыстоўваюцца пры ўскосных пытаннях.
ave, avēte - будзь здаровы, будзьце здаровы
Акрамя гэтых форм, могуць ужывацца таксама avēto, avēte, infinitīvus avēre, а пазней і aveo, avēbo, avērem.
salve, salvēte - будзь здаровы, будзьце здаровы; вітай, вітайце
Infinitīvus сустракаецца толькі ў выразах тыпу salvēreteiubeo(вітаю, віншую цябе).
cedo, cette[2] - дай сюды, падай; падайце